ترامادول
ترجمه: دکتر امیر رضا عامری نائینی
ویرایش: دکتر بابک تقی زاده
ترامادول یک ضددرد صناعی با عملکرد بر اعصاب مرکزی است که برای درمان درد متوسط حاد و مزمن، و دردهای با علت غیرمعمول (allodynia) استفاده می شود.
موارد مصرف
به دلیل اینکه ترامادول یک مخدر ضعیف است و مکانیسم عمل غیرمخدری دارد، به احتمال زیاد دیرتر از مورفین اثر خود را از دست می دهد. اثر بیدردی ترامادول با تجویز همزمان داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مخصوصا در بیماران مبتلا به درد مزمن تقویت می شود.
ترامادول را می توان خوراکی یا تزریقی تجویز کرد، اما فقط شکل خوراکی آن در ایالات متحده در دسترس است. اخیرا ترامادول جز داروهای طبقه چهار (رجوع شود به United States Controlled Substances Act)، طبقه بندی شده است.
مکانیسم عمل
ترامادول دو مکانیسم عمل مکمل هم دارد. این دارو به عنوان آگونیست گیرنده مو (mu) و مهارکننده بازجذب نوراپینفرین و سروتونین در سیستم اعصاب مرکزی عمل می کند. ساختار شیمیایی ترامادول شبیه ساختار شیمیایی مورفین و کدئین می باشد. اثر آگونیستی ترامادول روی گیرنده مو می تواند توسط آنتاگونیست های مخدر مانند نالوکسان که تاحدی اثر ضددردی دارد، کاهش یابد.
اثر مهارکنندگی بازجذب نوراپینفرین و سروتونین ترامادول بیشتر شبیه عمل داروهای ضدافسردگی و کمتر شبیه عمل آگونیست های آلفا2 است. یوهیمبین که یک آنتاگونیست گیرنده آلفا است، تاحدی سبب برگشت اثرات ضددردی ترامادول می شود، که نقش گیرنده های آلفا در اثرات ضددردی ترامادول را تائید می کند.
در انسان اثر ضددردی ترامادول عمدتا توسط متابولیت آن، O-desmethyl-tramadol (ODT) ایجاد می شود. این متابولیت میل بالایی به گیرنده های مو دارد و 200 برابر قویتر از ترامادول است و بازجذب نوراپینفرین و سروتونین را مهار می کند. غلظت این متابولیت در خون پس از تجویز خوراکی در سگ و گربه بسیار کم می باشد و اینکه آیا این غلظت اثر ضددردی دارد، معلوم نیست. غلظت پلاسمایی ODT وابسته به مقدار مصرف ترامادول می باشد، زیرا متابولیسم ترامادول تنها منبع ODT است.
تجویز خوراکی ترامادول در سگ منجر به جذب سریع با میانگین دسترسی زیستی 65 درصد می شود. در گربه دسترسی زیستی ترامادول از راه خوراکی تقریبا 60 درصد است و غلظت پلاسمایی در 45 دقیقه به حداکثر می رسد.
موارد منع مصرف
ترامادول نباید با مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین یا مهارکننده های آنزیم مونوآمین اکسیداز (MAOIs) مانند سلگیلین، استفاده شود که در صورت استفاده ممکن است منجر به سندروم سروتونین شود. مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین می توانند متابولیسم ترامادول را مهار و اثر آن را کاهش دهند.
مصرف بیش از حد ترامادول در سگ و گربه ممکن است سبب علائم ضعف سیستم اعصاب مرکزی یا سندروم سروتونین (بی حالی، گشاد شدن مردمک، از دست دادن کنترل حرکت، استفراغ، افزایش ضربان قلب، لرزش بدن، ایجاد سر و صدا، تسکین، هیجان، خواب آلودی، افزایش ترشح بزاق و تشنج) شود. درمان تنها حمایتی است.
تشنج را می توان با بنزودیازپین ها یا باربیتورات ها درمان کرد. نالوکسان کمکی در درمان مسمومیت با ترامادول نمی کند و ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد. داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای مانند آمیتریپتایلین ممکن است متابولیسم ترامادول را مهار و خطر تشنج را افزایش دهند.
مقدار مصرف
ترامادول را می توان با یا بدون غذا تجویز کرد. ترامادول در سگ و گربه به آسانی جذب شده، به خوبی متابولیزه شده و به سرعت دفع می شود. به دلیل اینکه سگ ها 99 درصد ترامادول را متابولیزه می کنند، ممکن است تنظیم دوز در سگ های مبتلا به اختلالات کلیوی یا کبدی لازم شود. دوز مطلوب ترامادول در سگ و گربه احتیاج به تنظیم دوز بر اساس تاثیرات دارو در هر حیوان دارد.
سگ ها
مقدار مصرف ترامادول در سگ ها بین 2 تا 5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 8 یا 12 ساعت، متفاوت است. بالاترین دوز برای حداکثر بیدردی در سگ ها 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 8 ساعت می باشد. دوز پیشنهادی بر اساس پروفایل فارماکوکینتیک ترامادول در سگ های سالم 5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 6 ساعت یا 5/2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 4 ساعت می باشد. دوز را می توان کاهش و یا فواصل مصرف را افزایش داد، در صورت استفاده همزمان از سایر داروها یا تکنیک های ضددرد. ممکن است بیدردی بلافاصله ایجاد نشود و در بیماری های مزمن (سرطان و بیماری مفاصل) می تواند تا 14 روز به طول بکشد.
گربه ها
به ترامادول به شکل قرص های 50 میلی گرمی وجود دارد که می تواند تنظیم مقدار مصرف دارو در گربه ها را مشکل کند. برای درمان گربه ها، ترامادول را می توان به شکل سوسپانسیون یا کپسول ژلاتینی تهیه کرد تا بتوان دوز 2 تا 4 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن را تجویز کرد. دوز خوراکی ترامادول برای درمان درد مزمن در گربه ها 5 تا 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 8 یا 12 ساعت پیشنهاد شده است. در گربه ها دوز 1 تا 4 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 12 ساعت برای اثر ضددردی قابل توجه و پایدار، ضروری است.
عوارض جانبی
سگ ها
به دلیل اینکه ترامادول یک مخدر ضعیف است، ممکن است در مقایسه با سایر مخدرها کمتر سبب عوارض جانبی می شود. با این حال برخی از عوارض جانبی مخصوصا با تجویز طولانی مدت ترامادول، ممکن است ایجاد شوند. در سگ ها یبوست یا اسهال می تواند رخ دهد. بی اشتهایی، استفراغ، تسکین بیش از حد، هیجان، اضطراب، لرزش بدن و سرگیجه نیز گزارش شده است. هرچند در یک مطالعه اخیر در سگ های تازی، ترامادول سبب استفراغ، اسهال یا هیجان نشد.
گربه ها
در گربه ها اثرات شبه مخدری وابسته به دوز (مردمک های گشاد شده و سرخوشی) ممکن است ایجاد شود. گربه ها می توانند علائمی مثل گشاد شدن مردمک، تسکین، ترشح بیش از حد بزاق، استفراغ، بی قراری و خارش صورت، نشان دهند. ترامادول انسانی که حاوی استامینوفن است (Ultracet) در دسترس است اما نباید در گربه ها استفاده شود.
منبع: Clinician’s Brief
