برای تعیین وضعیت چاقی یا لاغری سگ و گربه، می‌توان از شاخص‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای ارزیابی وضعیت بدنی حیوانات، استفاده از شاخص وضعیت بدنی (Body Condition Score یا BCS) است. این شاخص به ارزیابی میزان چربی بدن از طریق مشاهده و لمس بدن حیوان کمک می‌کند. شاخص وضعیت بدنی معمولاً از 1 تا 9 یا از 1 تا 5 درجه‌بندی می‌شود، که 1 به معنای بسیار لاغر و 9 به معنای بسیار چاق است.در اینجا معیارهای شاخص 1 تا 9 بررسی می‌شوند:

1. شاخص وضعیت بدنی (BCS) برای سگ‌ها و گربه‌ها

لاغر بودن (BCS) 1-3:
-BCS 1 - بسیار لاغر:
  - مشاهده: استخوان‌های دنده‌ها، لگن و ستون فقرات به وضوح دیده می‌شوند.
  لمس: هیچ بافت چربی قابل لمسی در بدن وجود ندارد و استخوان‌ها کاملاً قابل لمس هستند.
  وضعیت بدن: بدن حیوان به شدت لاغر است و ممکن است ضعف عمومی مشاهده شود.
 
- BCS 2 - لاغر:
  - مشاهده: دنده‌ها و استخوان‌های لگن به راحتی دیده می‌شوند اما مقداری بافت چربی وجود دارد.
  - لمس: دنده‌ها به آسانی با لمس قابل مشاهده و حس هستند، ولی کمی چربی وجود دارد.
  - وضعیت بدن: حیوان لاغر به نظر می‌رسد و می‌تواند مقداری توده عضلانی از دست داده باشد.

- BCS - کمی لاغر:
  - مشاهده: دنده‌ها به راحتی لمس می‌شوند اما کمی چربی دارند.
  - لمس: با لمس، دنده‌ها حس می‌شوند ولی بافت چربی نازکی روی آن‌ها قرار دارد.
  - وضعیت بدن: خط کمر واضح است و ناحیه شکمی کمی فرو رفته است.

وضعیت بدنی ایده‌آل (BCS 4-5):
- BCS 4 - وضعیت نرمال/متناسب:
  - مشاهده: دنده‌ها با لمس قابل مشاهده هستند ولی پوشیده از چربی نازکی هستند.
  - لمس: دنده‌ها با کمی فشار قابل حس هستند.
  - وضعیت بدن: خط کمر به خوبی مشخص است و قسمت شکمی به طور طبیعی جمع شده است.
 
- BCS 5 - وضعیت ایده‌آل:
  - مشاهده: دنده‌ها با لمس قابل مشاهده هستند و پوشیده از لایه نازکی از چربی‌اند.
  - لمس: خط کمر از بالا دیده می‌شود و قسمت شکمی جمع‌شده است.
  - وضعیت بدن: حیوان در وضعیت بدنی ایده‌آل است.

چاق بودن (BCS 6-9):
- BCS 6 - کمی چاق:
  - مشاهده: دنده‌ها به سختی دیده می‌شوند و لایه ضخیم‌تری از چربی آن‌ها را پوشانده است.
  - لمس: دنده‌ها با فشار کمی حس می‌شوند.
  - وضعیت بدن: خط کمر کمتر مشخص است و شکم کمی افتادگی دارد.

- BCS 7 - چاق:
  - مشاهده: دنده‌ها دیده نمی‌شوند و با یک لایه ضخیم چربی پوشیده شده‌اند.
  - لمس: دنده‌ها به سختی قابل لمس هستند.
  - وضعیت بدن: خط کمر واضح نیست و شکم به طور قابل توجهی افتاده است.

- BCS 8 - بسیار چاق:
  - مشاهده: هیچ اثری از دنده‌ها دیده نمی‌شود و بدن گرد به نظر می‌رسد.
  - لمس: دنده‌ها به سختی حس می‌شوند و بدن با چربی زیادی پوشیده شده است.
  - وضعیت بدن: شکم بسیار آویزان و خط کمر کاملاً ناپدید شده است.

- BCS 9 - بیش از حد چاق:
  - مشاهده: بدن بسیار گرد و حجیم است و دنده‌ها و استخوان‌ها به هیچ وجه دیده نمی‌شوند.
  - لمس: لایه چربی بسیار ضخیم روی بدن وجود دارد و لمس دنده‌ها تقریباً غیرممکن است.
  - وضعیت بدن: شکم به شدت آویزان است و حیوان به سختی حرکت می‌کند.

چگونه وضعیت بدنی سگ یا گربه را ارزیابی کنیم؟

1. مشاهده بصری:
   - نگاه کنید که آیا دنده‌ها، ستون فقرات یا استخوان‌های لگن حیوان از بیرون دیده می‌شوند یا نه.
   - توجه کنید که آیا خط کمر از بالا قابل مشاهده است یا نه.

2. لمس بدن:
   - دنده‌ها، ستون فقرات و ناحیه لگن را لمس کنید. باید بتوانید دنده‌ها را به راحتی بدون وارد کردن فشار زیاد حس کنید، اما نباید کاملاً دیده شوند.

3. مشاهده وضعیت شکم:
   - شکم حیوان باید از پهلو جمع شده به نظر برسد و آویزان نباشد.

اهمیت ارزیابی وضعیت بدنی:
- لاغری شدید: نشان دهنده مشکلات تغذیه‌ای، بیماری‌های زمینه‌ای یا سوءتغذیه است.
- چاقی: می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات قلبی، مشکلات مفصلی و کاهش کیفیت زندگی حیوان شود.

اقدامات پیشگیرانه و درمانی:
- تغذیه مناسب: استفاده از رژیم غذایی مناسب بر اساس نیازهای سنی و فعالیتی حیوان.
- فعالیت بدنی: اطمینان حاصل کنید که حیوان به اندازه کافی ورزش و تحرک دارد.
- مشاوره دامپزشک: اگر حیوان شما به شدت لاغر یا چاق است، حتماً با دامپزشک مشورت کنید تا برنامه‌ای مناسب برای تغذیه و کاهش یا افزایش وزن تدوین شود.

در نهایت، ارزیابی منظم وضعیت بدنی به شما کمک می‌کند تا حیوان خانگی خود را در وضعیت سلامت خوبی نگه دارید.

تهیه و تنظیم: دکتر امیررضا عامری نایینی