وب سایت کلینیک دامپزشکی آران

با وارد کردن ایمیل خود محتوای این صفحه به ایمیل شما فرستاده می شود

محتوای این صفحه به ایمیل شما ارسال گردید.

پست الکترونیکی

ارسال

انصراف

کبد چرب در گربه

کبد چرب یا ( Hepatic lipidosis) به تجمع تری گلیسرید در سلول های عملکردی کبد ( هپاتوسیت ها) می گویند . این تجمع باعث اختلال در عملکرد طبیعی هپاتوسیت ها شده و کبد دیگر از پس وظایف خود بر نمی آید و به اصطلاح نارسا میشود. نارسایی کبد میتواند باعث تجمع سموم و زردی و حتی مرگ حیوان گردد. این بیماری شایع ترین بیماری کبدی-صفراوی در گربه ها است. علت دقیق عدم توازن متابولیکی که سبب تجمع سریع تری گلیسیرید در کبد می شود هنوز به خوبی شناخته نشده است.

کلیه حق و حقوق این سایت طبق قوانین نشر و انتشار متعلق به کلینیک دامپزشکی آران میباشد و و هرگونه استفاده از مطالب ، طرح ها و تصاویر پیگرد قانونی دارد.

در گربه ها کبد چرب به احتمال زیاد تنها پس از 2 الی 14 روز بی اشتهایی یا کم اشتهایی که سبب کاهش ناگهانی در مصرف غذا شود ، میتواند ایجاد شود. بی اشتهایی در گربه ها منجر به هم خوردن تعادل انرژی و کمبود اسیدهای چرب ضروری لازم ، اسیدهای آمینه و ویتامین ها می شود که عامل اصلی شروع کبد چرب است.

چاقی میتواند یکی از عوامل افزایش احتمال ابتلا به این بیماری باشد. گربه ها در هر سن ، جنس و نژادی مستعد به ابتلای به این بیماری هستند اما اغلب کبد چرب در گربه های میانسال (با متوسط سن 7 سال) گزارش شده است. به نظر می رسد این مشکل در گربه های ماده بیش از نر ها دیده میشود. کبد چرب به ندرت در سگهای جوان به ویژه نژادهای عروسکی می تواند مشاهده شود.

ابتلا به فرم شدید این بیماری میتواند منجر به ایجاد زخم در دستگاه گوارش ، انسفالوپاتی کبدی (مسمومیت مغزی بر اثر سموم تجمع یافته حاصل از نارسایی کبدی )، ناهنجاری های انعقادی و آسیب حاد کلیه شود.

علل بیماری :

کبد چرب میتواند به دو فرم اولیه و ثانویه در بدن ایجاد شود.

فرم اولیه هنگامی اتفاق می افتد که یک گربه که قبلاً سالم بوده (معمولاً دارای اضافه وزن) به غذا دسترسی پیدا نکند یا غذا نخورد (به عنوان مثال ،عدم دسترسی به غذای خوش طعم و یا دلخواه و یا ایجاد یک واقعه استرس زا). در این صورت حیوان بدون اینکه به بیماری خاصی مبتلا بوده باشد صرفا به علت استرس یا عدم دسترسی به غذای مورد علاقه دچار بی اشتهایی میگردد و کبد چرب ایجاد شود.

فرم ثانویه وقتی ایجاد میشود که حیوان به بیماری یا بیماری هایی که سبب بی اشتهایی میشوند ، مبتلا شود. پس در اثر بی اشتهایی حاصل از آن بیماری، کبد چرب ایجاد شود. از این بیماری ها میتوان به ورم لوزالمعده ، بیماری حاد یا مزمن کلیوی ، بیماری های دستگاه گوارش ، سرطان ، التهاب کبد و یا مجاری صفراوی ، دیابت ، نارسایی قلبی یا بی اشتهایی حاصل از داروها اشاره کرد.

علایم بیماری:

بی اشتهایی ، کاهش وزن ، علایم گوارشی نظیر یبوست ، اسهال ، استفراغ ، علایم عصبی نظیر تلو تلو خوردن ، گوشه گیری ، تشنج ، کاهش سطح هوشیاری و آبریزش بزاق از دهان ( عموما در اثر تجمع سموم حاصل از نارسایی کبد و متعاقب آن مسمومیت مغزی) در گربه میتواند دیده شوند. در سگ ها با این که کبد چرب نادر است اما افت قند خون در نتیجه این بیماری میتواند علایم عصبی را ایجاد کند.

معاینات بالینی:

خود بیماری کبد چرب مستقیما عامل ایجاد برخی از علایم بالینی می باشد. .زردی ، ضعف ، کم ابی بدن ،بزرگ شدن کبد ، خم شدن گردن به طرف پایین ، ریزش بزاق از دهان و موهای ژولیده از این موارد می باشند.

اگر کبد چرب به خاطر یک بیماری دیگر ایجاد شده باشد انگاه ممکن است علاوه بر موارد فوق علایم حاصل از آن بیماری را همزمان مشاهده کرد (مثلاً روده های ضخیم شده و طنابی در سرطان های گوارشی یا بیماری التهابی روده).

تشخیص :

تشخیص احتمالی وجود این بیماری بر اساس علایم بالینی ، یافته های آزمایش خون و سونوگرافی کبدی می باشد. تشخیص قطعی توسط نمونه برداری (سیتولوژی کبد و کمتر نمونه برداری بافت شناسی کبد) داده میشود. تأیید تشخیص این بیماری بسیار مهم است زیرا بیماری کبدی میتواند التهابی یا سرطانی باشد و علایم مشابه به هم داشته باشد. از آنجا که که کبد چرب با عامل ثانویه بسیار رایج است ، باید تلاش شود تا بیماری ایجاد کننده کبد چرب شناسایی شود.

همانطور که اشاره شد این بیماری باید از سایر موارد که علایم مشایه ایجاد میکنند تفریق شوند . از این موارد میتوان به :

· زردی

· بیماری های التهابی کبدی – صفراوی

· سرطان ها

· داروهای مسمویت زا برای کبد و عوارض دارویی

· عوامل عفونت های کبدی مثل FIP، التهاب صفرا ، عفونت های قارچی عمومی مثل هیستوپلاسموز، کپلک کبد (نوعی کرم کبد) ، توکسوپلاسموز، یک بیماری انگل خونی در گربه به نام cytauxzoonosis و مایکوپلاسما فلیس (همان هموبارتنلا سابق)

· صدمه در اثر اکسیژن رسانی ناکافی به اعضا در اثر کاهش اکسیژن رسانی و افت فشار در بیهوشی و یا عمل جراحی

· اختلالات گوارشی مثل بیماری التهابی روده ، سرطان روده یا جسم خارجی در دستگاه گوارشی

· بیماری های شدید عمومی یا متابولیک مثل ورم لوزالمعده ، عفونت خون ، گرما زدگی یا ضربه

تشخیص :

آزمایش خون CBC و بیوشیمیایی که ممکن است کم خونی ، عفونت ، کاهش پلاکت ها را عموما به خاطر عوامل ثانویه ، نشان دهند. افزایش ALP که در مقایسه با GGT بسیار مشهود تر است. در گربه هر گاه میزان افزایش ALP نسبت به GGT بسیار بالاتر باشد به کبد چرب میتوان مشکوک شد. همچنین افزایش بیلی روبین خون نیز شایع می باشد. اختلات الکترولیت های خون مخصوصا کاهش پتاسیم ، فسفر و منیزیم نیز میتواند در پیش بینی کلی روند بیماری مهم باشد. کاهش قند ، کاهش اوره و آلبومین نیز گاها دیده می شوند. افزایش پارامترهای انعقادی مثل PT و aPTT هم میتواند ایجاد شود که خطر ایجاد خونریزی را بالاتر می برد. در مواردی که به مسمومیت مغزی در اثر نارسایی کبدی (انسفالوپاتی کبدی ) مشکوک شوند میزام آمونیوم خون را اندازه گیری میکنند.

در آزمایش ادرار معمولا افزایش بیلی روبین ، کاهش قدرت تغلیظ ادرار و افزایش کریستال های بی اورات گزارش شده است.

در رادیوگرافی ممکن است بزرگ شدن کبد مورد توجه قرار بگیرد. همچنین سونوگرافی نیز بزرگ شدن کبد و هایپراکوئیک شدن را نشان می دهد.

البته این موارد مختص به کبد چرب نمی باشند و باید از روش های تایید کننده برای تفریق از بیماری های دیگر استفاده شود.

روش های تایید کننده شامل نمونه برداری از کبد به وسیله سوزن (سیتولوژی ) یا نمونه برداری مستیقم از بافت کبد (تکه برداری یا همان بیوپسی ) می باشند. سیتولوژی کم خطر تر و کم هزینه تر است اما به علت وجود خطا کم دقت تر نیز می باشد. با این وجود مثبت بودن این نمونه برداری تشخیص را قطعی میکند. همچنین میتواند موارد عفونی و سرطانی کبد را نیز تشخیص دهد.

از ان طرف تکه برداری ( بیوپسی) از کبد نیاز به بیهوشی و جراحی دارد پس هم خطرناک تر و هم پر هزینه تر است . اما این روش برای رسیدن به جواب قطعی بسیار دقیق می باشد . وقتی شکم باز شد کبد چرب به صورت زرد کم رنگ و حجیم دیده میشود. قبل از انجام تکه برداری باید از توانایی حیوان برای تحمل بیهوشی و عدم وجود اختلالات انعقادی اطمینان حاصل شود. اگر حیوان این شرایط را نداشت بهتر است به همان سیتولوژی بسنده شود.

درمان :

در صورت بی اشتهایی درمان فوری شامل غذا رسانی به بدن توسط لوله گذاشتن در مجاری گوارشی (مری ، معده یا حتی روده ) می باشد . اگرعامل ثانویه دخیل باشد باید برای درمان آن بیماری نیز به طور خاص اقدامات لازم میبایست انجام گیرد. رفع کم ابی بدن به وسیله مایع درمانی با مایعات داخل رگی مثل NACL 0.9 % بسیار حیاتی می باشد. از مایعاتی که به کبد فشار می آورد مثل رینگر حاوی لاکتات باید پرهیز شود. لاکتات موجود در این مایع برای شکسته شدن نیاز به عملکرد مناسب کبد دارد در صورت وجود اختلالات الکترولیتی مثل کمبود پتاسیم میبایست نسبت به رفع این موارد نیز اقدام شود.

در صورت نیاز از دیگر اقدامات درمانی میتوان به استفاده از داروهای ضد استفراغ نطیر اندانسترون ، ماروپیتانت ، متوکلوپرامید ، داروهای ضد اسید های معده ( مثل امپرازول ) و ویتامین K1 اشاره نموند.

در صورت وجود مسمومیت مغزی به علت نارسایی کبدی باید نسبت به درمان ان بی درنگ اقدام کرد.

وقتی وضعیت حیوان پایدار شد ممکن است تا به اشتها افتادن کامل به طوری که بتواند تمام نیاز های انرژی خود را تامین کند ، لوله گوارشی نگاه داشته شود.

در صورتی که عامل ثانویه باعث ایجاد کبد چرب شده باشد تا درمان کامل (در صورت امکان) باید درمان اختصاصی آن بیماری نیز ادامه پیدا کند.

آغاز تغذیه کمکی برای اینکه بدن از نظر دریافت انرژی به وضعیت تعادل برسد در درمان کبد چرب اولیه و ثانویه ضروری است. بهتر است همان روز اول یک نقشه راه برای شروع تغذیه کمکی به منظور درمان اختلالات شدید الکترولیتی و افت خونرسانی به بافت ها در نظر گرفته شود. در مواردی که علایمی دال بر وجود مسمومیت مغزی در اثر نارسایی کبدی وجود ندارد یک رژیم غذایی با پروتئین 30-40 درصد ، میزان متوسط چربی و تقریبا 20 درصد کربوهیدرات (بیشتر غذا های معروف به ریکاوری گربه این مشخصات را دارند ) مناسب است.

اگر علایمی دال بر مسمومیت مغزی در اثر نارسایی کبدی وجود داشت انگاه میزان پروتئین غذا باید کاهش ( مثل غذا های درمانی برای بیماری های کبدی یا کلیوی)پیدا کند. بهتر است میزان غذا کم ولی دفعات در اختیار قرار دادن غذا زیاد شوند. با این وجود بیشتر گربه ها همچنان بدون اشتها می مانند لذا تقریباً در بیشتر موارد میباست جایگذاری لوله گوارشی به منظور رساندن مواد غذایی کافی به بدن انجام شود. تغذیه داخل رگی به ندرت مورد نیاز می شود.

باید توجه داشته باشید که به زور خوراندن غذا به گربه ها معمولا بی فایده است و خطر ایجاد بیزاری از غذا و یا پریدن مواد غذایی داخل نای و ریه را افزایش داده و به همین خاطر این کار توصیه نمی شود. همچنین در مراحل اول بیماری استفاده از داروهای محرک اشتها یا همان اشتها اورها عموما موفقیت امیز نمی باشد.

میتوان از مکمل های دارویی مثل کارنیتین ، ویتامین ب 12 ، تاورین وSAMe استفاده نمود. همچنین باید توجه داشت که در طول درمان از هر گونه دارو یا موادی که میتواند سبب مسمومیت کبدی گردد ،پرهیز شود.

در طول درمان می باسیت به صورت سریالی آزمایشات بیوشیمیایی انجام گردد تا متوجه پسرفت یا پیشرفت بیماری شویم.

پیش بینی بهبود بیماری :

شانس بهبودی 80٪ -85٪ گزارش شده است. لذا با فرض این که هرگونه اختلال ثانویه رفع و رجوع شده و بی درنگ به بدن غذا رسانده شود ،پیش بینی بهبود بیماری بسیار امیدوارکننده است.

پیشگیری:

وضعیت بدنی ایده آل حیوان را حفظ کنید و نگذارید با پرخوری چاق شود. اگرچه کاهش وزن برای گربه های چاق توصیه می شود ، اما از کاهش ناگهانی دریافتی کالری بدن باید جلوگیری شود. کاهش وزن به صورت تدریجی و با برنامه مشخص می بایست انجام بگیرد و جدا ازاجرا برنامه های رادیکالی کاهش وزن اجتناب گردد.

تهیه ، تنظیم و ترجمه: دکتر امیررضا عامری نایینی ، متخصص بیماری های داخلی دام های کوچک ، کلینیک دامپزشکی آران ، تهران ، ایران

شهریور 1399

زمان انتشار: چهارشنبه 26 شهريور 1399 (4 سال قبل)

تعداد بازدید: ۲۲۹۸۳