فتق یا بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای

ستون مهره ها نقش حمایت از کل بدن ،توانایی در خم شدن و چرخیدن در تمام مسیرها و نیز حمایت از ساختمانهای حیاتی بدن مثل اعصاب و نخاع را در حیوان ایفا میکند. دیسک های بین مهره‌ای به صورت بالشتک هایی مابین مهره های ستون قرارمی گیردند. به زبان ساده اینکه دیسک‌های بین مهره‌ای همانند یک کمک فنر ضربات وارد شده به ستون فقرات را خنثی می‌کنند.

به طور طبیعی دیسک های بین مهره ای دو قسمت دارند. قسمت خارجی به نام بخش محیطی که از یک حلقه الاستیکی و قسمت مرکزی ژلاتینی به نام هسته دیسک تشکیل شده است.

 خاصیت ارتجاعی دیسک بین مهره‌ای بستگی به کافی بودن مقدار آب موجود در هسته مرکزی و سالم بودن حلقه خارجی آن دارد. وقتی سن حیوان افزایش پیدا کند این ساختارها استحکام طبیعی خود را از دست میدهند و حلقه الاستیکی بخش محیطی ازهم گسیخته و هسته مرکزی دیسک سخت می شود. با حرکات مهره ها می تواند به صورت ناگهانی از جایش خارج گشته و باعث لغزش دیسک(فتق) از محل طبیعی اش شوند. متاسفانه در اغلب موارد دیسکی که از محل خارج میشود به نخاع فشار می آورد. فشار حاصل از لغزش دیسک بر روی نخاع می تواند باعث صدمه خوردن این قسمت گشته که ممکن است درد شدیدی ایجاد نماید.

نشانه های بیماری

هیچ رابطه مستقیمی بین شدت علائم و مقدار بیرون زدگی دیسک وجود ندارد. مهره های گردن و کمر شایعترین قسمت هایی هستند که دچار از فتق دیسکهای بین مهره ها میشوند. از این جمله علائم میتوان به احساس درد شدید درقسمت پشت بدن، سختی در استفاده از دست و یا پاها ، لنگش ،بی میلی برای پریدن و راه رفتن ،سستی و عدم هماهنگی ،فلجی دست یا پاها و اختلال در دفع ادرار اشاره کرد.

تشخیص

دامپزشک با انجام معاینات کامل از جمله معاینه عصبی ،گرفتن شرح حال و تاریخچه حیوان میتواند به وجود این مشکل مشکوک شود. علائم بیماری عموما نشان دهنده وجود مشکل در نخاع است اما به محل دقیق یا به علت به وجود اورنده ان اشاره نمی کنند.  عکسبرداری با اشعه ایکس معمولاً می تواند تا حدودی به تشخیص کمک کند. اما برای تشخیص دقیق تر از میلوگرافی استفاده می شود. تصویر برداری های پیشرفته از جمله ام آر ای و سی تی اسکن جز روش های تشخیصی بسیار با ارزش محسوب میشوند که می توان از انها برای پی بردن به وجود مشکل در نخاع و یا ستون مهره ها استفاده کرد .این روش ها هزینه بر هستند و تنها در مواردی که جراحی مد نظر قرار دارد از انها استفاده شود.

درمان

روش درمان بر اساس شدت ضایعه و نشانی های بالینی به وجود امده انتخاب میشود. در موارد حاد برای برطرف کردن فشار حاصل از فتق دیسک از روی نخاع احتیاج به عمل جراحی است. گاهی اوقات بنابر نظر دامپزشک و علائم بیماری ،می توان بدون انجام جراحی حیوان را تحت معالجه محافظه کارانه قرار داد. معمولاً این تصمیم وقتی گرفته میشود که درد در ناحیه پشت برای اولین بار ایجاد شده و مشکلی در راه رفتن حیوان وجود ندارد. در این موارد لازم است که حیوان را در یک محل برای مدت2-6 هفته کاملاً محدود کرد تا حیوان نتواند فعالیت اضافی داشته باشد. در این مدت تنها فعالیت حیوان میبایست به راه رفتن کوتاه برای دفع ادرار یا مدفوع خلاصه شود. با این وجود محدود نمودن سختگیرانه باعث بهبود فتق و فشردگی نخاع نمی شود بلکه تنها باعث کاهش التهاب اطراف نخاعی و درد گشته تا به دیسک صدمه دیده فرصت التیام و بازسازی دهد. داروهای ضد درد و ضد التهاب غیر استروئیدی نظیر ملوکسیکام به همراه شل کنندهای عضلات مثل متاکاربامول در کنترل علائم بیماری میتوانند مفید باشند.

نکات مهم

·         حیوانات چاق لازم است رژیم غذایی داده شوند تا از فشار بیش از حد به ستون مهره ها جلوگیری شود.

·         به هیچ عنوان نباید حیوانات مبتلا به این بیماری را تشویق به انجام فعالیت های سنگین و بازی های پر تحرک و استرس قرار کرد.

·         در مواردی که این بیماری باعث فلجی ناقص یا کامل شده است میبایست از فیزیوتراپی، ماساژدرمانی ،اب درمانی و غیره به همراه دیگر درمان های حمایتی بهره جست.

منبع: مشکلات و بیماریهای مهم سگ و گربه به زبان ساده، تالیف امیررضا عامری نائینی.