ورم ساده معده و روده
ورم ساده معده و روده يك مشكل گوارشي بسيار شايع و اغلب بي‌خطر در سگ و گربه است كه به علل مختلف مي‌تواند ايجاد شود. اين حالت با شروع ناگهاني استفراغ و يا اسهال همراه است كه مي‌تواند موجب بي‌اشتهايي و احساس درد و ناراحتي در ناحيه شكم حيوان نيز بشود. گربه‌ها كمتر از سگ‌ها دچار اين مشکل مي‌شوند چرا كه در انتخاب غذا سخت‌گيرتر و وسواس بيشتري به خرج مي‌دهند. اين مشکل با نام‌هاي ديگر از جمله التهاب معده حاد، ناپرهيزي غذايي يا التهاب حاد رودهنیز معروف است. از علل شايع ايجاد اين مشكل گوارشي مي‌توان به تغيير ناگهانی برنامه غذايي، ناپرهيزي غذايي (خوردن چيزهايي كه نبايد خورده شوند)، ويروس‌هاي خفیف، عدم تعادل يا رشد بيش از حد باكتري‌هاي طبيعي ساكن روده و واكنش به برخي داروها مي‌توان اشاره نمود. به اين ترتيب هر سگ يا گربه‌اي كه از غذاهاي مانده، فاسد و يا به سطل‌هاي زباله و آشغال دسترسي داشته باشد مي‌تواند به‌راحتي دچار ورم معده و رودة ساده شود. در اغلب موارد اين حالت در عرض يكي دو روز بهبود پيدا كرده بدون اينكه عامل اصلي ايجادكننده آن مشخص گردد. دامپزشك معمولاً تشخيص اين بيماري را بر پايه شرح حال، وجود علائمي مثل اسهال و استفراغ، طبيعي بودن نشانه‌هاي حياتي حيوان و عدم كشف شكل خاصي در معاينات مي‌دهد.
همانطور كه اشاره شد شايع‌ترين علائم بيماري استفراغ و يا اسهال است كه به صورت ناگهاني آغاز مي‌شود. در بسياري از مواقع ورم معده و روده ساده احتياج به درمان نداشته و اين حالت خود به خود بهبود پيدا مي‌كند. اما گاهي اسهال و يا استفراغ اگر شديد باشند مي‌توانند باعث از دست رفتن مقادير قابل توجهي مايعات بدن شده كه ضعف، كم‌آبي و بي‌اشتهايي را ايجاد مي‌نمايد. در اين مواقع حيوان براي تحت درمان قرار گرفتن به مركز دامپزشكي برده می شود.
تشخيص:
معمولاً سگ و گربه آورده شده به مركز دامپزشكي سابقه دسترسي به غذاهاي فاسد، سطل زباله و آشغال را داشته يا هنگام بلعيدن يا خوردن جسم خارجي ديده شده‌اند. بعضي از سگ يا گربه‌ها معده‌هاي بسيار حساسي دارند كه با كوچكترين تغيير در برنامه غذايي‌اشان مبتلا به ورم ساده معده و روده مي‌شوند. همانطور كه ذكر شد ورم معده و روده ساده يك ناراحتي گوارشي است كه معمولاً علت آن غيرمشخص است. به همين خاطر تشخيص قطعي وقتي مي‌بايست صورت بگيرد كه ديگر احتمالات ايجادكننده اسهال و يا استفراغ را بتوان رد كرد. بايد توجه داشت كه هر استفراغ و يا اسهال را نبايد فوراً يك ورم ساده معده و روده در نظر گرفت بلكه عوامل جدي‌تر ديگر همانند بيماري‌هاي ويروسي خطرناك (پاروويروس) و غيره را نيز مي‌بايست هميشه جزء علل به وجودآورنده اسهال و استفراغ نيز مدنظر گرفت. وقتي عدم وجود تمام عوامل ديگر تا حد ممکن ثابت شد آنگاه مي‌توان تشخيص را بر وجود ورم ساده معده و روده قرار داد. ورم معده با علت غيرمشخص معمولاً خفيف بوده و خود به خود در عرض يكي دو روز بهبود پيدا مي‌كند.
اگر پس از دو روز بهبودي حاصل نشد يا حال حيوان رو به وخامت گذاشت، به احتمال زياد امكان وجود عوامل حادتر ديگر ايجادكننده استفراغ و اسهال بوده و آزمايشات تكميلي از جمله استفاده از كيت‌هاي تشخيصي، آزمايش خون و ادرار، راديولوژي و يا سونوگرافي بنا بر صلاحديد دامپزشك براي پي بردن به علت ايجاددكننده ممكن است لازم باشد.
درمان:
درمان اين بيماري حول متوقف نمودن استفراغ و يا اسهال مي‌باشد. اگر حيوان دچار بي‌اشتهايي، كم‌آبي يا بي‌حالي گشته مي‌بايست اقدام به درمان اين موارد نيز بشود. اين علائم آخر كه ذكر شد در صورت عدم رسيدگي به‌موقع مي‌توانند حتي باعث مرگ حيوان نيز بگردند. با اين وجود خوشبختانه شديدترين فرم‌هاي ورم ساده معده و روده را مي‌توان با انجام درمان‌هاي حمايتي به‌موقع و مناسب كنترل نمود.
اولين اقدام درماني استراحت دادن به دستگاه گوارش است. هنگامي كه وجود تورم ساده معده و روده تأييد شد نبايد هيچ ماده خوراكي (چه آب و چه غذا) حداقل براي 1 ساعت به حيوان داده شود حتي اگر حيوان براي خوردن يا آشاميدن از خود علاقه نشان داد. دادن اجازه براي نوشيدن آب نيز مي‌تواند براي بافت‌هاي صدمه‌ديده دستگاه گوارش تحريك‌كننده باشد. در مواردي نيز حتي تا 24 ساعت بنا بر صلاحديد دامپزشك به حيواناتي كه دچار نوع شديد بيماري هستند اجازه خوردن و آشاميدن داده نمي‌شود. نخوردن غذا و نياشاميدن آب به دستگاه گوارش صدمه‌ديده فرصت مي‌دهد تا خود را ترميم سازد.
اگر حيوان به نوع شديد بيماري مبتلا شده بود مي‌بايست در مركز دامپزشكي بستري شده و تحت سرم درماني قرار بگيرد. ديگر داروهاي لازم نيز مي‌تواند به صورت تزریقی مثل داروهاي ضداسيد معده، آنتي‌بيوتيك و يا ساير داروها تجويز گردند. سرم درماني باعث مي‌شود حيوان در اثر كم‌آبي از پا درنيايد. وقتي حيوان از نظر جسماني به حالت عادي بازگشت و ديگر استفراغ نكرد، مي‌توان به صورت آهسته و تدريجي همانطور كه در زير به آن اشاره مي‌كنيم به حيوان غذا داد.
غذاي رژيمي بايد نرم، قابل جذب و كم‌چرب باشد، مثلاً گوشت مرغ بدون پوست به صورت كبابي همراه با برنج سفيد، رژیم كم‌چرب و لذيذ است و مي‌توان از اين غذا به صورت كوتاه‌مدت بعد از بهبودي به حيوان داده شود. بايد توجه داشت كه اين نوع رژيم غذايي را به علت اينكه فاقد ويتامين‌ها و مواد معدني لازم براي حيوان هستند نبايد به صورت طولاني‌مدت مورد استفاده قرار گيرد. اگر حيوان پس از گذشت 12-24 ساعت بعد به نوشيدن آب و يا خوردن غذا تمايلي نشان نداد حتماً بايد به دامپزشك مراجعه گردد.
آغاز تدريجي برنامه غذايي رژيمي همانطور كه ذكر شد مي‌بايست با تجويز غذاي ساده و راحت جذب به صورت تدريجي انجام بگيرد، براي اينكار مي‌توان یک هشتم (1/8) مقدار هميشگي غذا را هر 6 ساعت براي 2 روز اول در اختيار حيوان قرار داد، اين يعني روزانه نصف جيره معمول كه ممكن است به نظر كم بيايد ولي هدف استراحت دادن به روده و معده است. اين روش در اختيار گذاشتن غذا باعث كشيدگی کمتر مجاري گوارشي شده و به بافت صدمه‌ديده اجازه ترميم مي‌دهد. اگر اين رژيم غذايي ساده به خوبي توسط حيوان تحمل شد و حيوان اشتهايش بازگشت و علائمي از بيماري وجود نداشت، آن‌وقت مي‌توان حيوان را به برنامه عادي غذايی خود بازگرداند. بدين منظور سه چهارم (3/4) غذاي رژيمي ساده را با یک جهارم (1/4) غذاي معمول (غذايي كه قبل از مريضي به حيوان داده مي‌شد) مخلوط كرده و براي 2 روز در اختيار حيوان گذاشته مي‌شود. بعد از اين 2 روز نيمي از غذاي رژيمي ساده، با نيمي غذاي معمول به مدت 2 روز قرار داده مي‌شود. سپس سه چهارم (3/4) غذاي معمول با یک چهارم (1/4) غذاي ساده و در مرحله آخر بازگشت كامل به غذاي معمول انجام مي‌گيرد. در حين اجراي اين برنامه چنانچه حيوان دچار استفراغ و اسهال شد سريعاً بايستي با دامپزشك تماس گرفته شود چرا كه وي ممكن است از شما بخواهد اين برنامه را از اول اجرا كرده و يا براي انجام معاينات دقیقتر و آزمايشات بيشتر به مركز دامپزشكي مراجعه نمائيد.
اگر حیوان آب مي‌نوشند و سپس بالا مي‌آورند مي‌بايست از دسترسي حيوان به مقادير زياد آب جلوگيري نمود. براي رفع اين مشكل آب را بايد به مقدار کم با فاصله 15 دقيقه در اختيار حيوان قرار داد. راه‌حل ديگر استفاده از يخ به جاي آب است. يخ كم‌كم آب مي‌شود و حيوان معمولاً نمي‌تواند يكجا آن را بخورد. مصرف داروهاي حاوي پروبيوتيك و يا پربيوتيك مي‌تواند در حيوانات مبتلا به اسهال مفيد باشند.در طول مدت درمان نبايد از تشويقي يا هر خوراكي متفرقه ديگر استفاده شود. همچنين از تجويز ناآگاهانه داروهاي ضداسهال و يا ضداستفراغ نيز جداً بايد پرهيز شود. در مواردي كه اسهال و استفراغ با منشأ عفوني باشند تجويز اين گونه داروها باعث جذب بيشتر عوامل عفوني مي‌گردند. داروهاي ضداسيد معده (مثل رانيتيدين و آلومينيوم ام جي) در درازمدت مي‌توانند باعث ايجاد عوارضي شوند به همين خاطر نبايد بيش از طول درمان كه دامپزشك معين نموده اين داروها تجويز شوند. همانطور كه ذكر شد هر استفراغ و يا اسهالي را نبايد ورم ساده روده و معده تصور نمود و اقدام به درمان سرخود آن پرداخت. بسياري از عوامل جدي و خطرناك مي‌توانند پشت پرده اين اسهال و استفراغ باشد كه اين وظيفه دامپزشك است كه اقدام به تفريق و تشخيص آن بپردازد.
اگر با وجود درمان وضعيت حيوان بهبود پيدا نكرد يا حتي وضعيتش وخيم‌تر شد مثلاً بي‌حالي يا خون در اسهال و يا استفراغ نيز ديده شد بايد سريعاً با دامپزشك تماس گرفته شود.
مدفوع حاوي خون تازه يا خون تيره و همچنين استفراغي كه ته‌زمينه قهوه‌اي‌رنگ دارند مي‌توانند نشان‌دهنده خونريزي از دستگاه گوارش باشند. خون در اثر برخورد با اسيد معده به رنگ قهوه‌اي و در اثر برخورد با آنزيم‌هاي روده به رنگ سياه درمي‌آيند.
پيشگيري:
ورم ساده روده و معده مي‌تواند براي نوزادان و حيوانات پير يا بيمار خطرناك باشد. به همين منظور در اين دسته حيوانات اقدامات پيشگيرانه مي‌بايست با دقت انجام بگيرد. رعايت پاكيزگي و بهداشت از حياتي‌ترين اقدامات براي پيشگيري از ابتلا به اين مشکل می باشند. حيواناتي كه دچار استفراغ و اسهال هستند ممكن است نتوانند مدفوع خود را کنترل کنند و در مكان‌هاي نامناسب استفراغ يا مدفوع نمایند. باقي ماندن اسهال و استفراغ و يا ادرار بر روي پوشش و موي حيوان مي‌تواند موجب تحريك، التهاب و عفونت پوست شود. تميز نگه داشتن و پاكيزه نمودن حیوان مبتلا به اسهال و استفراغ باعث مي‌شود اينگونه مشكلات كمتر ايجاد شده و احتمال انتقال بيماري را به انسان و يا ساير حيوانات كاهش دهد. بعضي از عوامل عفوني اسهال و استفراغ در حيوانات مي‌توانند به انسان‌ها مخصوصاً افرادي كه دچار نقص ايمني هستند مثل مبتلايان به ايدز، افراد تحت شيمي درماني و كودكان و افراد پير انتقال پيدا كند. به همين خاطر بايد هنگام پاك نمودن تشرحات از دستكش يكبار مصرف استفاده شده و دست قبل از تماس با هر چيز ديگري به خوبي شسته شود. همچنين از تماس مستقيم صورت خود با صورت و پوشش موي حيوان بايد پرهيز شود.
جلوگيري از دسترسی حيوان به غذاهاي مانده و فاسد، عدم اجازه دادن به پرسه‌زني و ولگردي، عدم تماس حيوان با هرگونه زباله، عدم قرار دادن اجسام خارجی كوچك قابل بلع مخصوصاً توله‌سگ‌ها، عدم استفاده از غذاهاي سر سفره يا مخصوص انسان، عدم تغيير ناگهاني جيرة مخصوصاً در سگ و گربه‌‌هاي با معده حساس و پرهيز از دادن استخوان از جمله راه‌هاي پيشگيري ابتلا به ورم معده و روده ساده مي‌باشد.
منبع
www.aranvet.com
تمام حقوق این بروشور متعلق به کلینیک دامپزشکی آران است و استفاده و تکثیر آن بدون ذکر مآخذ پیگرد قانونی دارد
